 |
| Ragip Ramaj |
Ishte një natë me acar dhe thuhet se gjithçka kishte ngrirë. Lumenjtë ishin zhdukur dhe ishin krijuar rrugë akulli, të mbuluar nga bora e ngrirë... Brigjet ishin bashkuar dhe Urat sikur nuk kishin më as vlerë, as funksion. Ato nuk përdoreshin më fare... Nga stacionet meteorologjike vazhdimisht vinin thirrje, madje dhe urdhëresa, që të mos merren udhëtime, madje as të nevojshme e të domosdoshme, por të rrihet brenda dhe të priten ditë më të mira.
Këto thirrje e urdhëresa nuk vlenin për Naum Veqilharxhin, Konstandin Kristoforidhin, Sami Frashërin, Jani Vreton, Koto Hoxhin, Pashko Vasën, Luigj Gurakuqin, Parashqevi Qiriazin e Nikolla Lakon.
Në veshët e tyre që prej kohësh vinin do zëra të humbur në mugëtirë, do zëra fëmijësh që po mbyteshin në pellgun e harresës, e shthurjes, e shuarjes...
Ata po udhëtonin ditë e net të tëra, me do letra nën sqetull, me duart e futura në xhepa, pranë bockave me ngjyrë e penave që u ishte tharë ngjyra.
- Auuu!... - thirri Veqilharxhi, duke e rrotulluar bockën e ngjyrës.
- Ç´është? - pyeti Kristoforidhi.
- Paska pëlcitur bocka ime! - Tha ai duke i shikuar të çarat gjarpërore që ishin krijuar në xhamin e ngrirë.
Secili nxori bockën e vet dhe i shikuan se a i kishin qëndruar këtij acari, që po pëlciste edhe gurin.
- Edhe imja - tha Jani Vreto.
- Edhe imja - shtoi Pashko Vaso.
- Imja ende nuk ka pëlcitur, por boja qenka ngrirë - tha me një dozë gëzimi Luigj Gurakuqi.
- Mbahuni, burra!... - I trimëroi Sami Frashëri. - Misionin do ta mbushim.
- Por, boja e ngrirë mund ta humbë cilësinë dhe fortësinë - shprehu dyshimin Nikolla Lako.
- Latinët thonë: më e qëndrueshme është boja më e dobët se sa kujtesa më e fortë - u dha zemër Parashqevi Qiriazi.
- Mirë e ke, motër - miratoi Koto Hoxhi dhe shtoi: - boja edhe e dobët qoftë, do t´u shërbejë fëmijëve tanë për të mësuar shkrim-këndimin shqip, për të mësuar këtë Gjuhë Perëndie, siç më tha një ditë Naim Frashëri, teksa kishte mbaruar një vjershë për gjuhën shqipe.
Fjalët e Koto Hoxhit u dhanë zemër. Shpejtuan hapin, sepse edhe pak rrugë u kishte mbetur deri në Kështjellën e Dritës, aty ku do të hedhnin shkronjat e para mbi ato fletët e bardha, që po shtrëngonin nën sqetull të mos ua marrë era e tërbuar.
Zëri i një shpendkeqeje, që erdhi nga thellësia e errësirës, për një moment ua ngadalësoi hapin, por sakaq zemër u dha Sami Frashëri:
- Të shpejtojmë!... Në rrugën tonë përherë na kanë përcjellë shpendkeqet, por misionin tonë nuk e kanë ndalur dot kurrë...
Zëri i shpendkeqes dhe fishkëllima e erës shponin dendësinë e errësirës. Naum Veqilharxhi lëshoi perdet dhe zuri vend pranë tavolinës, që po e shndriste një dritë e dobët kandili. Të gjithë kishin hapur letrat e bardha mbi tavolinë, në të cilat po hidheshin shkronjat e para të një libri të shenjtë; po hidheshin fjalët e para në abetaren shqipe.
- A - filloi Naum Veqilharxhi.
- Atdheu - shtoi Pashko Vasa.
- Abetarja - plotësoi Jani Vreto.
- B - vazhdoi Nikolla Lako.
- Besa - plotësoi Parashqevi Qiriazi.
Era e tërbuar me gjithë ashpërsinë e saj vazhdonte të rrahë Kështjellën e Dritës.
- F - tha Koto Hoxhi.
- Flamuri - plotësoi Sami Frashëri.
- P - vazhdoi Parashqevi Qiriazi.
- Pavarësia - plotësoi Luigj Gurakuqi.
Një krizmë tepër e madhe shqeu errësirën e acartë dhe Natën shekull.
- Sh - u ngut të thotë Koto Hoxhi dhe shtoi: - të shpejtojmë!
- Shqipëria - plotësoi Pashko Vasa.
- Zh - përfundoi Konstandin Kristoforidhi.
- Zhdryj - plotësoi Naum Veqilharxhi dhe shtoi plot gëzim e krenari: .- më sot, në këtë Natë të gjatë, në këtë natë të acartë, po zhdryjmë gjuhën shqipe, shkollën shqipe, shkrim-këndimin shqip, librin shqip dhe ky Ëvetar le të shërbejë si një çelës që do të zhdryjë dryrin që gjuhës shqipe e shkrim-këndimit shqip i vunë armiqtë tanë...
- Ky Ëvetar për fëmijët tanë e fëmijët e fëmijëve tanë, le të shërbejë si një burim i kthjellët diturie!... E bekuar qoftë gjuha shqipe, i bekuar qoftë shkrim-këndimi shqip, i bekuar qoftë Ëvetari shqip!... - Uroi Konstandin Kristoforidhi.
- Qoftë dritë që do të shndrisë rrugët e kombit shqiptar! - Uroi Luigj Gurakuqi.
- Nëse gjuha shqipe nuk do të shkruhet, atëherë brenda një kohe të shkurtër nuk do të ketë Shqipëri në faqe të dheut dhe as do të lexohet më emri shqiptar në hartën e botës - tha Konstandin Kristoforidhi.
Një shpërthim i fuqishëm trandi Kështjellën e Dritës dhe Natën e errët.
- Ta shpëtojmë Ëvetarin, sepse armiqtë tanë nuk flenë as në këtë natë të acartë - tha Koto Hoxhi.
- T´ua shpërndajmë fëmijëve tanë - propozoi Naum Veqilharxhi dhe me abetaren në gji u sul drejt derës. Sapo doli në rrugë, një flakë e thekshme vetëtime, që u pasua nga një gjëmim i fortë, e rrëzoi përdhe si një lis shtatlartë. Të gjithë u mblodhën rreth tij. Konstandin Kristoforidhi ia vuri kokën në prehër dhe i dha forcë:
- Qëndro, vëlla!
Naum Veqilharxhi futi dorën në gji. Nxori abetaren që po pikonte gjak.
- Amanet!... - tha ai dhe koka i ra menjanë.
Fishkëllima e erës, e përzier me acarin e egër, ngriu Natën skëterrë.
Konstandin Kristoforidhi ia mbylli sytë, që i kishin ngelur duke e shikuar abetaren.
