Tregime për fëmijë nga Bajram Sefaj (3)

Bajram Sefaj

 

USHTARAKU

   - Sot do të flasim ushtarakisht!
   - Siurdhëroni!
   - Gatitu!
   Nipçja mbante qëndrim gatitur.

*

   Një: Gjenerali - është gradë e lartë oficeri në Forcat e Armatosura Tokësore dhe Ajrore.    
   Dy: Kjo gradë nuk fitohet lehtë.
   Tre: Është e lidhur edhe me numrin e gjithmbarshëm të ushtarëve të Forcave të Armatosura të një vendi.
   Katër: Hollësitë do t'i mësosh kur ta keshë veshur uniformën e Ushtrisë së Kosovës.     
   Pesë: Po e more këtë vendim, do të BETOHESH nën flladin e valëve të Flamurit dhe tingujt e Himnit të Shtetit të Kosovës, më të riut në botë!
   Gjashtë: Gradat ushtarake nuk fitohen lehtë!

*

   - Kuptove? - ishte pyetja e Gjeneralit.
   - Siurdhëroni! - ishte përgjegja e Nipçes.
   - Qetësohu! - tha Gjenerali.
   - Siurdhëroni! - u përgjegj Nipçja.
   Të dytë morën frymë lirisht. Pastaj u ulën në kolltuk.
   Në derë u shfaq Gjyshja.
   - Dreka është gati! - tha ushtarakisht edhe ajo.
   - Siurdhëroni! - brofën në këmbë Nipi e Gjyshi.
   Gjeneralit iu kujtua një parullë e moçme: “Ushtri e Popullit Ushtar”.
   Sakaq, e modifikoi shprehjen. “Familje ushtarakësh!”, - tha ai me vete.

*

   U shtruan dhe hëngrën një drekë të këndshme.
   Mbasi pushuan pak, Nipçja u ngrit në këmbë. E ëma i tha ta linte rehat pak Gjyshin, por ai s’ua vuri veshin fjalëve të saj.
   Gjyshja i njihte çapkënllëqet e Nipit.
   - Tani e kam radhën unë! - tha ai, duke u shkëputur me të shpejtë nga “njësia e vogël ushtarake”. Vrapoi drejt dhomës së gjumit të Gjyshit, mori kapelën e tij me nishana dhe u kthye vrap në sallonin e pritjes.
   - Do të vazhdojmë aty ku e lamë!
   Kapela ushtarake e Gjeneralit Plak gati ia mbulonte sytë “Gjeneralit të ri”.
   “Tash, UNË jam GJENERAL!”, - tha me zë të ulët ai.
   Gjyshi nuk pipëtinte.
   - Gatitu! - urdhëroi “Gjenerali Çamarrok”
   Gjenerali Plak po e mbante frymën me zor.
   - Zotohu se do të zbatosh urdhërat e mia për dobi të Atdheut!
   - Zotohem!
   - Qetësohu! - ishte urdhëri i fundit i “Gjeneralit të Ri”.
   - Si urdhëroni! - tha Gjenerali Plak.
   Gjyshja po shkrihej nga kënaqësia kur Gjenerali i karrierës zbatonte urdhërat e “Gjenaralit të Ri”.
   “Si-ur-dhë-ro-ni! Si-ur-dhë-ro-ni”! - përsëriste me cinizëm përgjegjen e tij.
   - Po bluan but sot, Gjeneral! - tha ajo, duke qeshur me zë.
   Nipçja u kënaq me batutën. Gjeneralit i vajti buza në gaz, por u përmbajt.
   Të gjithë qeshën. Si zakonisht, Gjyshja - më së shumti.
   - Të pastë, Gjyshi! - tha Gjenerali.
   - Urimet i paske sot majë gjuhe, Plako, - tha sërish me humor Gjyshja.

*

   Gjyshi i Gonit, i cili sot i “duroi” batutat e Gjyshes, po edhe urdhërat e eprorit të ri, kishte mbaruar studimet në Akademisë Ushtarake në Padova të Italisë. Deri në vitin 1992, kur po shthurej Federata e Jugosllavisë, kishte shërbyer në Armatën sllovene. Gjatë luftës në Kosovë kishte qenë këshilltar në Ministrinë e Mbrojtjes të Kosovës. Së fundmi ishte këshilltar i lartë i Trupave të Mbrojtjes të Kosovës. Tani është në pension, me gradën Gjeneral.

   Nipi i tij, Goni, konfirmoi sot se dëshironte të bëhej oficer i Ushtrisë së Republikës së Kosovës.

Tregime për fëmijë nga Bajram Sefaj (2)

XHIRUESI

 

   Në studion e punës së Gjyshit, Adrieni kish kohë që hynte lehtë, pa bërë poterë, pa lënë gjurmë. Me tamam, ashtu si një pëllumb i bardhë që zbret në ballkon dhe, si me pahir, mbledh ca kokrra meli që ia lë ço mëngjes bukuroshja Lea, dhe pastaj fluturon lart në qiell.

   Gjyshi, i zënë me punë, nuk e kishte vënë re fare Nipçen e tij. Me një pece të bardhë, ai po ia hiqte pluhurin aparatit të tij fotografik.

   - Sa i bukur, ky ... , - tha, sa për të thënë. Ai e kishte hapur e mbyllur disa herë aparatin fotografik, duke menduar se Gjyshi nuk po dinte gjë për këtë punë.

   - Ah, Klyshi i Gjyshit!

   - Sa të bukur e ke këtë ... Është më i mirë se i Gjyshit të Altinit. Po, unë nuk erdha për këtë punë, Gjysh. Eja, se nëna e ka shtruar tryezën për drekë! - tha ai.

   Sapo drekuan mirë e për qejf, Gjyshi vajti në dhomën e fjetjes të bënte një sy gjumë.     

   “Do t’i mbylli pak sytë”, - thoshte ai gjithmonë mbas dreke.

   Nipçja treti në mbretërinë e lojërave magjike në dhomën e vet. Ditëve të fundit, kohën më të madhe e kalonte duke shfletuar libra me ilustrime. Gjyshi ia kishte mbushur deng raftet e bibliotekës me albume fotografish bardhezi, të bëra dhjeta vjet më parë, si dhe me ngjyra - të kohëve të fundit.

*

    Në një fundjavë, Gjyshi dhe Gjyshja kishin vajtur për vizitë te bija e tyre Dritë. Në shtëpi kishin mbetur nipat, Adrieni dhe Joni. Adrieni kishte shtrirë cep më cep dhomës “ilustrimet” e tij. Sapo i erdhi shoku i tij, Altini, i lanë “ilustrimet” menjanë dhe zunë të merreshin me zanatin e “konstruktimeve”. Ata kishin ngritur dy-tri “pallate” montazhi, kur në dhomë u shfaq i vëllai, Joni.

    Joni, ky “burrë” i madh, kishte kohë që kishte marrë leje nga Gjyshi të lexonte “Biografinë” e tij, një dorëshkrim i ilustruar me fotografi bardhezi dhe me ngjyra, nga koha kur ai ishte një FOTOGRAF aktiv.

   - Sot, jam unë Zot Shtëpie! Morët vesh? - u tha Joni me një zë autoritar të dy “çunakëve”.

   - Rrini e luani këtu! Po ju zura në Punëtori të Gjyshit duke prekur APARATIN, do të keni punë me mua!

*

   Joni zuri të lexonte Ditarin e Gjyshit. 

   “Në trojet tona, fotografia me autorin e saj, fotografin, ka kohë që kanë hyrë në fjalorin e përditshëm shqip. Njerëzit tanë i mahniste syri magjik i aparatit fotografik: si atëherë kur nga ajo kuti e vogël dilte peisazhi i madh i fshatit, ashu edhe kur në të hynte një bjeshkë e tërë, ose-ose, kur hynin në të bashkë të gjithë nxënësit e një shkolle!

   Nuk vonoi shumë e, edhe te ne, erdhi filmi. Erdhi kamera, bashkë me emrin e ekspertit që e drejton atë. Ashtu siç është fotograf ai që fotografon me aparat fotografik, siç ishte Marubi ynë, xhirues është edhe ai që xhiron me kamerë filmi!

   Gjë e thjeshtë!

   As i pari, as i vetmi, por, megjithatë, isha ndër të parët xhirues, në trojet tona!

   Shoqërinë tonë e rrokën dhembjet e një lindjeje të re - themelimi i Televizionit të Prishtinës. Asokohe, qe shfaqur kërkesa për xhirues, për atë profil njerëzish që do të punonin me kamerë, do të xhironin, pra. Atëbotë, e them sinqerisht, mjaftonte të kishe një përvojë sado të paktë, - dashurinë dhe pasionin e një fotografi të dalluar amator, - dhe mund të filloje punën e xhiruesit.

   Fillova punën e xhiruesit në studion e Televizionit, me “gjoks”, si i thonë fjalës. Kryeja këtë punë që, sidoqoftë, mirë a keq, duhej bërë. Dikush duhej t'i dilte zot kësaj pune.

   Nga dita në ditë, punën praktike fillova ta pasuroja me njohuri teorike, me shkollim e studim. Duhej nxituar, ngase koha nuk premtonte.

   Televizioni filloi të rritej. Programet po shtoheshin. Ndërkohë, kishin zënë punë kuadro të reja. Konkurset shpesh kalonin numrat treshifrorë. Disa prej nesh që kishim bërë një përvojë dhe kishim mësuar paksa edhe teori, filluam studimet jashtë vendit.

   Unë, bashkë me tre kolegë të mij, u regjistruam në Fakultetin e Arteve dhe Televizionit në Munich të Gjermanisë, në Klasën për xhirim filmi. Krahas shumë vështirësive, që të katërtët i mbaruam studimet në afat rekord dhe u kthyem në Prishtinë. Aty po na priste puna.

   Shumë shpejt e “lash” Televionin. Paksa - me dhimbje. Më ngarkuan të punoja në Shtëpinë tonë të parë për prodhimin dhe shpërndarjen e filmit - KOSOVAFILM.    

   Ndërkohë, krijues letrarë që e njihnin Dramën si gjini, i ishin vënë punës për të hartuar skenarë. Një ndihmesë dhanë regjisorēt e Teatrit tonë. Mbas katër vjetësh, kuadro të arsimuara jashtë vendit, regjisorë, skenografë, kameramanë, etj., po ktheheshin në Kosovë. 

   Tanimë një dyzinë kuadrosh të profileve të ndryshme i ishim përveshur punës: xhirimit të filmave, ekranizimit të skenarëve të gatshëm që kishin “pritur” në sirtarë ...

   Me krenari mund të them se numri i filmave artistikë shqiptarë, të realizuar me forcat tona, po rritej nga dita në ditë. Tanimë, po shtohej edhe numri i xhiruesve, i regjisorëve, i skenaristëve ... Për potencialin e aktorëve, as të mos flasim. Ky profil artistik ishte i njohur dhe i afirmuar.

    Puna e xhiruesit nuk është një punë e thjeshtë teknike, siç mund t’i duket dikujt. Ajo është një punë krijuese tejet e “mprehtë”, ndër më të ndjeshmet, nga fusha e arteve vizuale.

   Nisur nga kjo e vërtetë, ka kohë që është themeluar Çmimi i Madh, me të cilin nderohet Xhiruesi i Vitit, i cili mban emrin e kolegut, bashkëpunëtorit dhe mikut tim të shtrenjtë, Rudolf S.

   Ndjesë pastë!

   Këtu përfundonte tregimi i Gjyshit të nipërve të mirë, Adrienit dhe Jonit.

   Tregimi ruhej mirë e mirë brenda kopërtinave të Ditarit të Gjyshit.

Dy poezi për fëmijë nga Berzat Sadiki

ANIJA E FËMIJËRISË

Më shkrepi një shkëndijë,

larg më çoi - në fëmijëri;

një krande e thatë ç'mu kujtua -

anija e parë ishte për mua.

E hidhja mbi ujë, në jaz,

pastaj i vihesha pas.

Bënim rrugëtim të gjatë,

me anijen - krande të thatë;

rrëzohesha, gërvishtja fytyrë -

vetëm ajo të lëvizte e lirë!

Anijen - krande kur e kujtoj,

me çmim të lartë e vlerësoj;

me asnjë jaht se kisha ndërruar -

si në fëmijëri, ta kisha në duar!

FLOKË XHUFKA-XHUFKA

Fëmijët janë pilivesa

me flatra pa ngjyra;

i rrit dielli, i rrit vesa -

kanë shumë dëshira.

Kanë shpirt fluturash,

flokë xhufka-xhufka;

janë reçel frutash,

me çamçakëza - pufka.

Për NATO gjë nuk dinë,

as për Hagë dhe gjykata;

lozin nëpër parqe,

me akullore e çokollata.

Një tufë me poezi nga Aqif Isaku

HËNA

Sonte qiellin e ndrita më bukur,

Në natën e freskët verore,

Dhe ëmbëlsisht luta një flutur,

Që me Andrën të lozin n`bregore.

E unë ëndërr do t`i bëhem,

Shoqëruar nga miliona yje,

T`i këndojmë këngë ninulle,

Gjumin në syçka t`ia bie.

Atëherë dhe unë si fëmijë,

Do të rritem, do ta bëj zemrën mal,

Kur shohë se Andra n`dritare ri,

Dhe buzëqeshje të ëmbël më falë!

VALËS SË DETIT

Valë kaltëroshe,

Me ngjyrë qielli blu.

Të dëgjoj me ëndje,

Kur bën shu-shu-shu!

Kur shoh si valëvitësh,

Mbi të butat dallgë,

Dhe si t`shoqëron,

Në ujë një pulëbardhë.

Më trimëron dhe mua,

Që të hyj në det,

Të lodrojmë së bashku,

Të lumtur e qetë.

Ndaj ndiqe puhizën,

Ashtu ledhatuar,

Që t`jesh për fëmijët,

Shoqe e adhuruar.

SA M`GËZON, VALË

Era valët lëviz ngadalë,

Dhe hedh flladin në breg.

Freski shpërndan pa ndalë,

Dielli, të mos t`na djegë.

Sa m`gëzon, ti o valë,

Kur të shoh, të ëmbël, manare...

Ndaj valëzo, qetë, ngadalë...

Valëzo, e kurrë mos ndalesh!

Edhe dielli rrezeartë,

Më butë, zhegun do ta hidhte.

Dhe deti krahëhapur,

Fëmijët n`plazh do t`priste!

VERËS

Heshtas pranvera iku,

Lazdruar erdhi vera,

Ç`më joshi me rreze t`arta,

Sikur viteve tjera.

Edhe dielli i kuqëluar,

Zemrën ma mbush n`gaz,

Kur në det shoqëroj valët,

Dhe rrezitem n`plazh.

E kur zhegu verës djeg,

Ngjitem majës malit,

Ku puhiza të miklon,

Dhe freski t`hedh ballit.

Edhe nata plot me yje,

Përrallë ëndërrore...

Më thërret me shushurimë,

Në vals në bregore!

E unë pëllumb që mami m`ka,

Fluturoj në ëndrra qiellit,

Dhe lodroj me hënë e yje,

Mbi krahë të ylberit!

Ndaj, o verë bukuroshe,

Më miklo, më rrit,

Të të pres si sot e dje,

Dhe në tjetrin vit!

DUA

Dua fëmijët, fytyrë buzëqeshur,

Dhe natyrën, me lule të veshur!

Dua dallëndyshen, në dritare kur këndon,

Dhe me këngë, në mëngjes më zgjon!

Dua bletën, mal e fusha kur bredh,

Dhe nektarin, nga lulet mbledh!

Dua dhe qengjin, në kodrinë kur blegëron,

Dhe fyellin e bariut, që ëmbël më kumbon!

Dua pulëbardhën, kur noton liqenit,

Magjishëm hedhur, në vargjet e Asdrenit!

Dua dhe pëllumbat, qiellit fluturuar,

Lumturi e paqe, botës për t`i dhuruar!

N`ËNDRRAT TUA GJEJ LUMTURINË

Më kujtohet një ditë vere,

Kur dhe unë isha fëmijë,

Si t`shikoja në dritare,

Hënëz, kur ndrisje ti!

Ato çaste që m`kanë ikur,

Kur në gjumë më përkëdhelje,

Sërish dua t`i kem gjetur,

Se ngulitur m`janë në mendje.

Hënëz, po t`më dëgjoje,

Do t`ma sillje mua verën,

Mu ashtu siç m`ledhatoje,

Kur të hapur ta lija derën.

Edhe gjumi do t`më vinte,

Bashkë me ëndrrat lozonjare,

Që t`më bartnin ndër vite,

Në idilen e qetë fshatare!

TI M`I KTHEN ËNDRRAT N`GËZIME

Dua yjet t`i kem pranë,

Kur janë qiellit flakëruar.

Dua hënën ta kem n`ëndërr,

Tok me të për t`fluturuar!

Dua t`jem dhe dallëndyshe,

Edhe bletë të bëhem dua!

Dua t`jem edhe ylber,

Me shtatë ngjyra pikturuar!

Dua t`ngjitem qiellit lart,

Mu si ngjitet xixëllonja.

Dua t`hedh vargje në fletë,

Shkruar, me të artat shkronja!

Dua ëndrra t`më shoqërojë,

Tok me të dhe muza ime.

E, ty muzë si mos të dua,

Kur m`i kthen ëndrrat n`gëzime!?

TË JESH FËMIJË

Je yll që qiellin ndrin,

Që e ndrin si yll i artë.

Se në shpirt ke ëmbëlsinë,

Si e ka e ëmbla mjaltë.

Kur buzëqesh ti rrezon bota,

Nga rrezet që Dielli derdh.

Ç`lumturi ndjen dhe ylberi,

Kur mbi krahë të tij të merr!

Edhe Hëna ty t`gëzohet,

Eh, ç`ta ka ajo lakminë!

Kur t`i dëgjon fjalët e ëmbla,

Kur ta sheh ty bukurinë.

E, poeti të bën princ,

Më të bukurin princ në botë.

Kur t`thur vargje plot magji,

Kur gëzoje, jetën, të thotë!

BËJE DHE TI ZEMRËN BUJARE

Mos më fol me zë të vrazhdë

Se në shpirt mua më prek.

Folmë, sikur zogjtë që flasin,

Se vrazhdësia zemrën ma vret.

Ti e di si është fëmija,

Është i njomë si fije bari.

Ledhatuar është nga ëndrrat,

Është gjerdan prej qelibari.

Mos tento që t`flasësh kot,

Kot të thuash gjëra pa hije,

S`i meriton një zemër e njomë,

Siç është një zemër fëmije.

Më flit pra, fjalë të mira,

Më flit fjalë lozonjare!

Bëje si unë zemrën e butë,

Bëje edhe ti zemrën bujare!

Se ne jemi si lule prilli,

Dhe qortimin se durojmë dot.

Veç një fjalë plot ëmbëlsi,

Për ne vlen sa tërë një botë.

FËMIJA ËSHTË FËMIJË

Nuk ka vend askund në botë

Që fëmija të jetë ndryshe,

Kudo ai është veç fëmijë,

Po tjetër, kë mund të ishte!?

Gjithkund njësoj buzëqeshin,

Edhe vajin njëjtë e kanë,

Edhe zemrat njëjtë u rrahin,

Dhe mirësi njëjtë në shpirt mbajnë.

Mos tentoni të bëni dallime,

Si në ngjyrë, komb e fe,

Nderojini pa paragjykime,

Të tregojmë sa i duam ne.

Për të vlejnë vetëm miklimet,

Të falura me shpirt e zemër,

Që, dhe për ta, kur të rriten,

Fëmija, të ketë, të njëjtin emër.

Ç`JANË FËMIJËT

Fëmijët janë lulëkuqe,

Bletë, flutura,

Diell e hënë.

Janë dhe yje,

Margaritarë,

Ylbere,

Që me ëndrrat fluturojnë.

PËR FËMIJËT

Hënë e yje për një orë,

Do t`i mblidhja t`i thur kurorë.

Dhuratë yllkave t`ua fal,

Zemrat që t`ua bëj mal!

Dhe si zog gjithësinë,

Do ta pushtoja me një frymë.

Të gjej ëndrra lumturie,

Për syçkat e çdo fëmije!

Do të bëhesha edhe ylber,

Që dhe dimrin t`ua bëj verë.

Të rrezatojnë ngjyra lirie,

Të jenë dritëza ardhmërie!

Tregime për fëmijë nga Bajram Sefaj (1)

Shkrimtari Bajram SEFAJ

“VETERINERI”

(Kryepersonazhi i kësaj rrëfenje kishte mbaruar studimet e Veterinarisë. Mirëpo, ai nuk e kishte ushtruar asnjë ditë profesionin e VETERINERIT. Qysh gjatë studimeve, Esad M. e kishte ftuar një “zë” për një MISION: t’i vinte themelet e letërsinë shqipe në Kosovë)

*

    Gjyshi i Bardhës ishte zgjuar më heret se zakonisht. Mbeska po i afrohej, duke fërkuar sytë bojëqielli.

   - Kush ka fjetur më shumë, ti, apo unë? Apo, Gjyshja? - filloi bisedën me rromuze, Gjyshi.

   - Duket ... të tretë, ndërhyri Gjyshja, duke vënë në tavolinë dy filxhana me kafe.    

   Mbesa po e pinte qumështin me çokollatë, që e kishte marrë vetë në kuzhinë.

   - Ku e kishim lënë mbrëmë, Gjysh?

   - Te Gjimnazi! Te “Gjimnazi Real”, - grabiti Gjyshja.

   - Hë, moj! Sot e paske ... me “reale” e me “rafale’ - tha, Gjyshi.

   Gjyshja po qeshte me zë. Ajo e pranoi se batuta e Gjyshit ishte “gjetje” e bukur.

   Një ditë më parë, Gjyshi i kishte rrëfyer Mbeskës për rrugën e tij të shkollimit. Tetë vitet e para i kishte kapërcyer me ndonja tetë fjali.

   - Dje i re shkurt, Gjysh! - e “qortoi” mbesa Bardhë.

   - Të gjata i ka ato të kohës më të vonë, kur është takuar me mua! - ndërhyri Gjyshja.

   Qeshën të tretë. Tani, më së shumti - Gjyshi.

   *

   Gjyshja kishte mbaruar studimet për Mjekësinë, në Beograd. Ishte Gjinekologia e parë kosovare. Specialiste e njohur dhe, më vonë, Ligjëruese nē Fakultetin e Mjekësisë në Prishtinë. Drejtoi Spitalin e Lindjes, derisa doli në pension. Pushteti i diktatorit serb M., në vitin 1990, e pati dëbuar nga puna, ashtu si edhe të gjithë profesorët e Universitetit dhe qinda specialistë shqiptarë të Klinikave ...

   Gjyshja e Bardhës, Prof. Sahadete M. ishte një zonjë e nderuar.

   Gjyshi Esad M., kishte kryer Shkollën fillore në Plavë-Guci, në zemër të Alpeve Shqiptare, në truallin e bëmave të malësorëve, të cilët i përjetësoi At Gjergj Fishta në “Lahutën e Malcisë”. Gjyshi kishte zbritur nga Alpet shqiptare, duke ndjekur gjurmët e hapave të Ali Pashë Gucisë, drejt Pejës së Lumbardhit. Mbasi kishte mbaruar shkollën e mesme katërvjeçare, ai kishte vijuar studimet për veterinari në një qytet të largët, larg nga vendlidja e tij.

     *

   - Ku e lamë, mbrëmë, Gjysh? - pyeti Bardha.

   - Na tregon Gjyshja, se unë paskam harruar! - tha Gjyshi. - Ah, po! - u kujtua ai.

Qyteti ku ka studiuar yt Gjysh ishte Kryeqytet i një Shteti, i cili tashmë është zhdukur nga harta e re e Evropës. Ai shtet shumëkëmbësh që i mbante bashkë popujt që kishin një lidhje etnike midis tyre, - e mbante peng edhe një popull që s’kishte asnjë lidhje me asnjërin nga këta popuj. Emri i këtij qyteti, i cili paradoksalisht sugjeronte “ngjyrën e bardhë”, u sillte të zeza shqiptarëve të Kosovës dhe sivëllëzërve të tyre në Maqedoni e Mal të Zi! - tha Gjyshi.

   Bardha nuk e kishte dëgjuar asnjëherë një rrebesh kaq të ashpër fjalësh që dilnin nga goja e Gjyshit.

   - E ngatërrove Bardhën me Qytete e Kryeqytete, të “bardha” me të “zeza”, që “duken” e “zhduken” nga Hartat!, - tha Gjyshja.

   - E po, këto punë Bardha ime i kupton tani, si unë e ti! - tha Gjyshi, duke shtuar se, unë, tashmë isha rritur.

   Për t’u “solidarizuar” paksa me Gjyshen, Bardha tha se “nuk e kuptonte aq mirë si mund të zhdukeshin shtetet nga Hartat e Gjeografisë”.

   - Zhduken, zhduken, madje emri i tyre zhduket edhe nga Globi i Madh i Botës! - tha Gjyshi.

   - U harroftë! - tha Gjyshja, duke pandehur se e mbylli bisedën.

   - Po, ç’u bë me VETERINERIN? - pyeti Bardha.

   - Kam drojë se je ende e vogël, Bardha ime, të kuptosh ç’është “magjepsja”. Ç’është ai zëri që të “thërret” e të “joshë” të ndërrosh “udhë” në jetë?!

   - Jo, Gjysh, unë besoj se tashmë kuptoj shumëçka!

   - E di, e di, por sot po e lëmë me kaq! - e mbylli bisedën ai.

   - Dakord! - tha Bardha.

     *

     Veterineri i ardhshëm, Esad M., pritej që sapo ta merrte diplomën e Fakultetit, të vishte mantelin e bardhë në cilëndo Kooperativë bujqësore a fermë të madhe kafshësh, kudo në Serbi, apo në Krahinën “bujqësore” të Vojvodinës. Ai mund të zinte punë në Institutin Farmaceutik të Beogradit dhe të bënte karrierë e pasuri. Por, jo, jo. Ai nuk do ta bënte këtë gjë. Ai po e ndiqte zërin që e kishte grishur që në shkollë të mesme, jehona e të cilit ia kishte prishur shpesh gjumin edhe gjatë studimeve. 

   Ishte ky Esat M., Gjyshi i Bardhës, (S. Nokshiqi) që shkruante e botonte vjersha, skica e tregime, për bashkëvendësit e tij, pēr këta hamallë “me samarë” në shpinë, që bënin punë kuajsh në tregje perimesh, për këta druvarë që sharronin dru në podrumet e pallateve të qytetit, për këta pastrues rrugësh e sheshesh, me fshisa bishtgjata nën sjetull, të cilët flinin nëpër parqe të qytetit, apo nën urat e Danubit që takohet me Savën, te këmbët e kështjellës Kalamegdan.

   - Ata kishin mallë për familjet e tyre që s’i shihnin muaj të tërë, duke punuar err e terr, për t’u siguruar një kafshatë bukë familjeve në vendlindje, në dimrat e acartë të Kosovës, Maqedonisë a Malit të Zi, - tha Gjyshi.

   Gjyshi, sakaq e pa se kishte sjellë shumë “re të zeza” në ballkonin e shtëpisē në Prishtinë, ngaqë Bardhës zu t’i vezullonte një pikë loti në cep të syrit.

    - Dëshiron të të tregoj një barcoletë, Bardhë?

    Ajo fshiu lotin dhe pohoi.

    - Dy punëtorë krahu nga Kosova po hanin shalqin, ulur në barin e kositur, në një cep parku. Dy milicë po kalonin pranë tyre.

   “Mblidhini, pastaj, lëvoret e shalqinit! Mos i lini këtu, se do t’ju gjobisim!”, - kishin ata.

   “Mos u bëni merak, - u kishte thēnë njëri nga ata që po hanin shalqin, - edhe po i lamë ne, i mbledhin sonte bashkëvendësit tanë nga Kosova, të cilët pastrojnë parqet e kryeqytetit”.

   Milicët ishin gajasur, duke qeshur me zë të lartë, pa menduar se edhe varfanjakët e shkretë dijnë të bëjnë humor.

   Bardha qeshi, sa për t’ia bërë qejfin Gjyshit.

   *

   Mbas “Luftës së Madhe”, Gjyshi i Bardhës kishte vendosur t’i përgjigjej “zërit” që e kishte “dëgjuar”, kur kishte vajtur për studime në Beograd. Dhe, ishte kthyer aty, nga kishte ikur katër vjet më parë.

   Në Prishtinën e tij, tani ai kishte mbledhur rreth vetes miq e dashamirë të dijes e të artit. Ishin kohë të rënda. Kishte pak njerëz të arsimuar. Por, ai që nuk ishte thyer në kohë edhe më të rënda, kishte vendosur të mos dorëzohej as tani.

   - Yt Gjysh, Bardha ime, kishte një karakter të pathyeshëm. Ai, bashkë me miq të tij, atdhetarë që nuk dorëzoheshin para sfidave të jetës, po i vinin themelet e arsimit dhe të kulturës në Kosovë. Sapo ishte themeluar Radio-Prishtina, po ngriteshin shkolla fillore e të mesme, me kuadro që ishin shkolluar në Tiranë, në kohën e Mbretërisë Shqiptare. Zunë të botoheshin libra shqip në Ndërmarrjen Gazetare Botuese “Rilindja”, - po i thoshte Gjyshja S. mbesës së vet, Bardhës.

     - Gjyshi Yt, e ka themeluar Revistën letrare - kulturore “Jeta e Re”. Në faqet e saj është mbjellë fara e letërsisë shqipe në Kosovë, bija ime e dashur. Revistat “Përparimi”, “Zani i Rinisë”, “Fjala”, “Pionieri”, “BAT”, “Shëndeti”, “Bota e Re”, “Gjurmime Albanologjike”, të gjitha kēto janë motra a bija të “Jetës së Re”, mbeska ime” - i kishte thënë Bardhës, Gjyshja S.

    Ajo po i thoshte Mbeskës, se Gjyshi ishte një njeri modest.

    - Asnjëherë në jetën time nuk e kam dëgjuar të mburrej, të lavdërohej ... Yt Gjysh ka “zbuluar” talentë të rinj, siç i thonë një fjale, “me qiri e me pishë”, duke i nxitur të shkruanin e të botonin shkrimet e tyre në gazeta e revista shqiptare. Në “kohë të liga” që vinin shpesh nga qarqe të errëta të regjimit, Yt Gjysh ka dijtur t’i mbronte me mençuri shkrimtarët e rinj. Ai ka gëzuar respektin dhe dashurinë e pafundme nga të gjithë krijuesit tanë letrarë. Shpirti i Doajenit të shkrimtarisë dhe kulturës shqiptare, do të ndriçojë Qiellin e Kosovës”, - kishte thënë Gjyshja S.

   - Sa kisha dashur ta dija nga ç’anë i ka “ardhë” Gjyshit ai “Zëri” magjik! - i tha Bardha Gjyshes.

——————————————————————

New Jork – Gaillard, 18-20 korrik 2020

Një tufë me poezi nga Abide Gashi

Abide Gashi

ZOGU DHE ANILA

Një zog të vuajtur , 
Anila e vuri re
Të dy krahët,
 i kishte të plagosur,
Me duar e mori,
 ëmbël e përgëdheli
Dhe filloj me të,
 për t’u llafosur!

Disa rrugaqë ,
më gjuan llastuqe
Me prraqkë dhe gur ,
më qëlluan,
Nuk isha,
 duke u bërë asnjë huqe,
Por ashtu siç deshën,
 dhe vepruan!

I dhimbsëj zogu,
 me plagë në krah,
Që gjëmonte,
 dhe dukej i dërmuar,
Nuk mundë,
 të fluturonte më lart,
E mori në kujdesje,
 për ta shëruar!

Me një zë qortues, 
Anila u thirri fëmijëve, 
Zogjët, nuk duhet me i gjuajt,
 se janë të dlirë
Kur vijnë, prej dherave tjera, 
T'i ruajmë si dritën e florinjëve
Se pa zogjtë, 
s' na vjen pranëvera e mirë!



NËNË E BIR

Nëna me të birin ,
bisedon në mobil,
Ishte keqkuptuar, 
s'i klikonte germat mirë,
Si gjente shenjat fare,
 sidomos ato me pikësime,
Sepse nuk kishte mundësi, 
të shkruajë pa gabime!

Ajo s’i kuptonte fare, 
as nuk i gjente dot
Se informatikën,
 nuk e mësoi me mot,
Gjatë shkëmbimit, 
me germa në shkrim,
U keqkuptua dhe shkroi, 
bir, ti s’je djali im!

Djali shpejt ja ktheu,
 prapa bisedën,
S’ka lidhje o nënë, të dua, 
se më the të vërtetën,
Nuk është nënë, 
vetëm ajo që në stomak,
Të mbanë brenda vetes, 
nëntë muaj apo pak më pak!

Është ajo që dhuron ngrohtësi , 
dhe të thërret djalë,
"Të thot të dua me dashuri, 
dhe të dhuron zemrën e valë,
Nëna u shkrehë në vaj, 
sytë me lot mbushë,
Tani jo prej gabimit të saj, 
po nga dëshira që iu përmbushë!



DJALI DHE ZOGU

Djali dhe zogu ,
një ditë në qershor
Kishin zënë vend,
 ballë për ballë,
Bisedonin ,
me një ton paqësor
Ëmbëlsisht ,
shkëmbenin disa fjalë!

I thoshte voglushi ,
krahët me ia falë,
Të fluturoj lartësive ,
shumë lartë,
Të vizitoi çdo pyll,
 edhe çdo mal
Unë të dhuroj ty ,
zemrën e artë!

Me cicërrima,
 e argëtonte zogu,
Duke kënduar ,
plotë tinguj magjik,
Por krahët ,
nuk deshti  t'ia dhuronte,
Se të mbetëj në tokë, 
maqokut i kishte frikë!

Kështu çdo ditë,
 fluturonte në ajri
Dhe këthente,
 tek djaloshi pranë,
I tregonte ,
për pamjet plotë magji,
Që kishte parë, 
ditës anembanë!

Ata të dy,
 u bën miqë dhe shokë,
Pa njeri tjetrin ,
s'mundë të rrijnë,
Pranverës të dy,
 i këndojnë këngë
Me vargjet ,
më të bukura për blerim!



NJË QERSHORI DITA E JUAJ

Kur bota ngushtohet ,
dhe errësohet,
Lulet nuk qelin ,
dhe kur s'kan aromë,
Mbyllën shtigje, 
dhe s'mundë t'shegtohet
Ju jeni lulet ,
që zemrat na i kini njomë!

Kur natës i mungon,
 hëna me dritë
Dhe s'ka yje magjike,
 në horizont,
Kush na e sjellë ,
qetsinë në shpirtë
Përveq jush,
 këtë se bën njeri dot!

Mangësitë, 
i plotësoni në planet
Ju na e këtheni ,
lotin në gëzim,
Kur gjithëqka humbë,
 kuptimin në jetë
Mjafton buzëqeshja e juaj ,
dhe një përqafim! 

Ju për ne jeni vetë jeta, 
jo një ditë
Por një jetë për ju ,
s'dot mjafton
Urime të gjithë fëmijëve, 
ditën me një qershor
Shëndet dhe rritë ,
zemra ime u dëshiron!

Tregim për fëmijë nga Bajram Sefaj

Bajram Sefaj nga Sadri Hadërgjonaj

(Botohet në vazhdën e ditës festive të mësuesit).                

M ë s u e s...

“Vramëni, por mblidhmani gjakun tim, se do t’u duhet nipërve tanë për të shkruar gjuhën shqipe” – Papa Kristo Negovani

        Profesion të shenjtë. Qysh herët e pagëzuan, me të drejtë!
Mësues, mbesë imja Enkelanë, nuk është profesion. Është më shumë se aq. Është m i s i o n!
        Pra asaj të njohurës nofkë profesion i shenjtë, vjetëve të fundit, i është shtuar edhe një cilësim që është po aq i vërtetë: puna e mësuesit është mision!
        - Ti, vogëlushja ime Enkelanë, mos me keqkupto. Ky lavd i profesionit mësues, nuk vjen nga unë që, isha mësues tërë jetën!
        - Dëshiroj të di Gjysh, çfarë ishte fillimi, iu dredh Enkelana, më pyetje të ngutshme, si ta kishte në maje të gjuhës!
Gjyshi i ndal për një hop. Ngadalë e si me siklet, me shami fshiu djerset e imta që ia mbuluan ballin dhe ia vërshuan fytyrën krejt. Deshi të thotë, oh sa larg, me qove, oj bija ime lozonjare. Frenoi. Nuk tha asgjë. Nga meraku se do të lëndonte zemrën e saj të brishtë që, atë çast, i rrihte si orë e trembur.
        - Po, lulja e pleqërisë sime, fillimi, si çdo fillim, ishte i vështirë. Shumë herë më i vështirë se që mund të imagjinohet, që mund të merret me mend sot! Me caktuan mësues në një fshat të vogël, atje midis malesh. Në brezin kufitar, që, edhe sot e kësaj dite, i ndan shqiptarët me shqiptarë. Zemra me dhimb, me pikon lot e gjak, për ketë fakt. Është interesante se ikja e moshatarëve tu, pak gjë me të rritur se ti sot, orë i çast, arratia matanë kufirit, veç për një notë të dobët në lexim apo në bukurshkrimi, derisa për të tjerët konsiderohej një hata, për mua ishte një kënaqësi e madhe... 
  Sqaroma pak Gjysh, se nuk po kuptoj!
- Ikja e vogëlushëve matanë kufirit, për mua ishte sihariq dhe shenjë i mirë. Gëzohesha që, edhe vogëlushët, sado që në moshë të re që ishin, e kishin kuptuar së Shqipëria ishte nëna e tyre, mëmëdheu i tyre, ku mund te gjejnë strehë në çdo kohë e në çdo rast. Ndenjen e patriotizmit, të atdhedashurisë, me tërë qenien përpiqesha që, brenda mundësive, tua shtoja dhe tua mbjellja në mendjen e tyre të freskët. Punë me rrezik të shumëfishët ishte kjo, për një mësues të ri, për një mësues të ri me shërbim në zonën më skajshme, në brezin më të ngushtë kufitar...
Gjyshit iu lidh në fyt një lëmsh pezmi bashkë me shtresën e trash të nikotinës se duhanit kaçak, të kualitetit të dobët, që e ndanin prej tij, vetëm ato pak orë të gjumit të parehatshëm. Gjyshit përnjëherë çehrja iu ndërrua. Një tis i murrmë ia pushtoi fytyrë në thatime, si të tejdukshme. Mjekra i ishte rralluar krejt. Buzët i shin tharë ngjitur njëra për tjetrën thua se s’do të ç’kyçën kurrë më. Enkelana e shastisur, nxitoi si vetëtimë, ia solli një gotë uji të ftohtë. Provoi t’ia rigoi buzët. Kot. Me dy duart topolake ia zuri kokën dhe i piskati në vesh: Gjysh a me d ë gj o n!
Gj y sh, qysh, Gj y sh, qysh...!!!
Sytë i kishin perënduar. Drita mbi ta ishte në të fikur. Shërbimi i urgjencës ishte më i shpejt se drita në sytë e Gjyshit, që nuk do të kthehet kurrë më.
Për Gjyshin, mësuesinë e tij, Enkelana do të mësojë, ndoshta edhe më shumë se do të dëgjonte nga një rrëfim i tij i vetëm, i rastit. Bashkë me Gjyshi mbase vdiq rrëfimi autentik, origjinal i tij, por jo edhe për profilin e tij. Si mësues i popullit që, la gjurmë të thellë ndër gjenerata të tëra nxënësish, kudo që punoi në viset e ndryshme të vendit, kur akoma nuk e kishte parë lirinë dhe pavarësinë...
Enkelana ishte tejet e kënaqur, ishte krenare, me nderimet, fjalimet dhe evokimet që iu bënë Gjyshit të saj, me rastin e varrimit dhe përcjelljes solemne për në rrugën e fundit. E të vetmes rrugë të pa kthim...       
  Me gëzim e ngashëri, Enkelana mori lajmin se, në kodrinën që rrinte si piedestal mbi fshatin Andrinë, do të ngritët një shtatore madhështore nga Gjyshi mund ta vështronte tërë Kosovë dhe rritë e saj... Ajo me xhelozi ruante tekstin që do të gdhendej në rrasën e mermerit: “Vlera e mësuesit dhe pesha e qiellit nuk maten kurrë”, siç kishte porositur Kong Fuçi (551-479, p.e.s), mësues, politikan e filozof i njohur kinez,  i para disa shekujsh.

Gaillard, mars 2020

(Nga libri në përgatitje, “55 profesione e poste, rrëfejnë gjyshërit modernë”)